Słowo (np. pizza):
Miasto:

Jesteś w > Podróż w czasie > Stare Przewodniki - Reisen im Inneren von Russland und Polen, J.G. Kohl,

Stare Przewodniki - Reisen im Inneren von Russland und Polen, J.G. Kohl,

Rodzaj: Zdjęcie, Autor: enuajsi, Dodano: 2014-04-13 21:39:08
Rok zrobienia zdjęcia: 1841
Kategoria: Inne,
Oto kolejny przewodnik ktory opisuje Bukowine, Galicje, Krakow i Morawy. Wybrany fragment, odwrotnie jak poprzedni, prowadzi od Wieliczki do Cieszyna - obie miejscowosci wydaja sie byc waznymi miastami owczesnej Polski - tak wiec zblizamy sie do Bielska i Bialej ze wschodu. Opis naszego miasta jest bardzo szczegolowy dlatego w obawie o znuzenie czytelnika zamiesczam tylko jego pierwsza czesc:)
    

Slasko-Galicyjski Okreg Przemyslowy

W okolicach Ket, dokad dotarlismy nastepnego poranka, - z ciagle towarzyszacym nam widokiem kopuly Babiej Gory, zaczyna sie niezwykly okreg przemyslowy, ciagnacy sie od tej najbardziej na zachod wysunietej czesci Galicji poprzez caly Slask Austriacki oraz Pruski az po Karkonosze. Jest to obszar roznorodnych kwitnacych galezi przemyslu ktory zywi wielu pracowitych ludzi i produkuje ogromne ilosci sukna, perkalu, plocien, poscieli, recznikow i przedzy.  W Ketach pracuje 140 mistrzow tkackich z okolo 400 do 500 stanowiskami pracy.  Produkowane tam sukna sa jednak podrzednej jakosci i przeznaczone wylacznie na uzytek galicyjskich chlopow. Dalej, w Bialej, produkuje sie juz plotna i sukna lepszej jakosci. Kety sa polska kopia niemieckiej Bialej. U Niemcow w Bialej do maszyn tkackich wprowadzone sa juz liczne usprawnienia  podczas kiedy u Polakow w Ketach jedynie niewielkie lub nawet zadne a to dlatego ze praca Polakow, ktorzy zywia sie przedewszystkim cebula i kapusta ktore sami uprawiaja, jest znacznie tansza niz Niemcow w Bialej. Prawie kazdy obywatel Ket jak i Bialej posiada co najmniej pare krosien jednak w Bialej sa ludzie ktorzy maja ich nawet ponad sto, na przyklad siedmiu braci Bartelt, ktorzy wspolnie prowadza jedna firme. Ich stary ojciec juz nie zyje, oni wszyscy sa jednak juz zonaci i posiadaja dzieci. Jesli ich dzieci rowniez pozostana w rodzinnej firmie powstanie przedsiebiorstwo liczace co najmniej 30 braci. Jeden z braci pracuje jako agent w Peszcie, inny w Brnie, trzeci we Wroclawiu a czwarty w Krakowie.

Biala i Bielsko, dwie rozne gminy, jedna w Galicji druga na Slasku, tworza jednak wspolnie jedno miasto. Lacznie licza 10 tysiecy mieszkancow a prawie 15 tysiecy jesli wliczyc w to mistrzow farbiarskich i tkackich ktorzy mieszkaja na wsiach wokol miasta z powodu nizszych tam cen ziemi. W Bielsku zameldowanych jest 960 mistrzow tkackich zas w Bialej 650, razem to 1600 mistrzow posiadajacych 3-4 tysiace krosien. W Bielsku pojawily sie juz dwie pierwsze maszyny parowe.  Przemysl zarowno w Ketach jak w Bialej i w Bielsku rozwija sie nieustannie wiec liczba tych maszyn szybko wzrosnie. Przed trzydziestu laty w Bielsku i Bialej naliczyc mozna bylo najwyzej 400 krosien.

Biala jest w prawie zupelnie nowym miastem i wiekszosc mieszkancow pamieta jeszcze kiedy w miejscu gdzie dzis przy waskich ulicach wznosza sie nowe domy niedawno byly tylko pola i lasy. Mowiono nam ze impuls do tego niespotykanego rozwoju przemyslu na granicach Polski przyszedl ze Slaska Pruskiego i ze do dzis mieszka jeszcze w Bielsku i Bialej wielu mistrzow tkackich ktorzy przybyli na te tereny z pierwsza grupa osadnikow.

Glownym rynkiem zbytu dla produktow Bielsko-Bialskiego przemyslu jest Peszt i to zarowno jesli chodzi o zakup surowcow tj welny jak i zbyt produktow. Wielu fabrykantow sprzedaje tam rocznie 4-5 tysiecy sztuk sukna. Najwieksi fabrykanci posiadaja tam wlasnych przedstawicieli, mniejsi natomiast osobiscie jezdza na targi w Peszcie ktore maja miejsce cztery razy w roku. Wiekszosc producentow znajduje sie jednak w rekach Zydow ktorzy kupuja sukno na miejscu i ustalaja ceny. Zydzi postepuja z producentami sukna podobnie jak z chlopami to znaczy tak jak skupuja zboze jeszcze przed zbiorami tak i za sukno placa zanim jeszcze zostalo utkane. Wielu tkaczy jest tak uzaleznionych od Zydow ze zaplaceni sa do przodu i cale lata pracowac musza jak niewolnicy.

Nalepsza i najdelikatniejsza welna pochodzi z Czech i Austrii, drugi gatunek z Galicji a najgorszy z Wegier. Farbniki przychodza zapakowane w skrzynkach z Bambergu i sa najczesciej angielskie. Sa jednak lokalnie podejmowane proby produkcji farbnikow a zajmuja sie tym najczesciej Zydzi.

Tak bardzo jak w calej okolicy rozwinal sie przemysl, powstalo i rozroslo sie  wiele fabryk, jak wielu ludzi naplynelo do pracy tak wiele slyszy sie skarg, szczegolnie mniejszych producentow ktorzy wypychani sa z rynku przez wiekszych fabrykantow i mechanizacje. Wielu zubozalych mistrzow tkackich widzielismy w miejscowych knajpach, jeden sluzyl nam nawet jako kelner. Wszyscy podaja date 1825 rok jako poczatek kryzysu nie potrafimy jednak odniesc tej daty to zadnego najbardziej nawet odleglego wydarzenia w gospodarce swiatowej.

Spacer miedzy domami tej miejscowosci pieknie polozonej w dolinie Bialej budzi wielkie zainteresowanie. W kazdym z domow wykonuje sie inna prace i inny etap obrobki koncowego produktu, jednak wszystkie domy laczy niezywkla pracowitosc mieszkancow.  Jeden robi przedze, nastepny tka sukno, inny wyciska, jeszcze inny farbuje. Kazdy mistrz w miare swoich niewielkich mozliwosci finansowych stara sie usprawnic swoje maszyny. Jeden uzywa do napedu swoich maszyn sily wody, inny koni jeszcze inny wlasnych rak i nog. Ten zatrudnia dziesieciu czeladnikow tamten zas pracuje wylacznie z czlonkami swojej rodziny. Tutaj stara babcia przedzie nitke na nedznym wrzecionie wydzierzawionym od kogos, tam wielki kapitalsta ma ogromna przedzarnie w ktorej uzywa najnowszych wynalazkow mechaniki i budowy maszyn i gdzie tysiace wrzecion kreca sie w tym samym takcie. W tym domu spotykamy Zydow przy balach welny, ktora otrzymali z Pesztu, w tamtym Izraelitow w magazynach ktore zapelniaja wysilkiem i potem niemieckich tkaczy, w trzecim znowu widzimy Dzieci Mojzesza ktore targuja sie z mistrzami o ceny farbnikow. Sa to widoki zupelnie nowe dla przybysza z Rosji i Polski ktore naocznie udowadniaja mu, ze jest w stanie zamienic rolnicza Wschodnia Europe w uprzemyslowiony Zachod i stac sie czescia zachodniego swiata. 

bladzmiana

Komentarze

stare przewodniki
Data: 2014-04-13 Autor: maria waleria
Dziękujemy za zaś i prosimy o jeszcze... (zainteresowanych kieruję do > Podróż w czasie > Przewodniki Adolph Schmidl przetłumaczone przez enuajsi)

Dodaj swój komentarz :

Temat:
Autor:
e-mail:
Wiadomość:
Bielsko, Biala, przewodniki stare pocztówki bielsko, stare zdjęcia bielsko, archiwalne zdjęcia bielsko, pocztówki bielsko, archiwalne filmy bielsko, historia bielsko, podróż w czasie, wehikuł czasu, zdjęcia z Beskidów, historia Bielska, angielski bielsko, szkoły językowe bielsko
Czas generowania strony: 0.342 s