W opisie zdjęcia archiwalnego nie podałem dokładnej lokalizacji – a kiedy zawodzi pamięć, pozostaje empiryczna próba dociekania na miejscu – na szczęście nieodległym i łatwo dostępnym – przecież obecnie w granicach Miasta! Zaczynamy od miejsca najbliższego byłego biwakowania, pomiędzy obydwoma wylotami uliczki Kopytko na Zaporę, wypatrujemy widoku na Palenicę i samotnego wielkiego drzewa liściastego na zakręcie ulicy w lewo: lipy, jawora, może topoli? Za sklepem spożywczym po prawej i przystankiem autobusowym z lewej – pierwsze możliwe miejsce, ale w porównaniu ze zdjęciem archiwalnym, nazbyt chyba bliskie Palenicy? Ocenę utrudniają niestety gęste zarośla i żywopłoty domostw okalających obustronnie ulicę, niesposób dostrzec tu szukanych śladów idylli…

Po przejściu kilkuset metrów niżej, na wysokości prowadzącej w kierunku zachodnim, poprzecznej uliczki Agawy, dochodzimy do następnego punktu – jako żywo przypominającego sytuację ze zdjęcia archiwalnego: wyłaniające się spoza wyrosłej tu jednorodzinnej zabudowy podmiejskiej fragmenty zbocza i kopuły Palenicy, zbliżone są do zdjęciowego oryginału, a drzewo – no cóż, miało prawo po tylu latach zmienić swoją postać: spotężnieć i wyszczupleć! Ale i tu ciągła zabudowa uliczna utrudnia ostateczną ocenę, niestety także i tu żadnej idylli…

Ze zdjęciem archiwalnym w reku podchodzę do pana w wieku średnim stojącego obok swojej limuzyny na poboczu Zapory poniżej skrzyżowania z Agawy, rozmawiającego z innym – ani chybi wapieniccy sąsiedzi obok swoich posesji! Pokazując starszemu panu zdjęcie, pytam go, czy byłby może w stanie określić punkt, z jakiego zostało zrobione przed pięćdziesięciu laty? Pan z zainteresowaniem ogląda zdjęcie i odpowiada: „To zdjęcie zostało zrobione nieco niżej – w miejscu gdzie na poszerzonej drodze, asfalt wyznacza jak dawniej łuk drogi, po wycięciu stojacego tam jawora, który stanowił przeszkodę przy układaniu linii telefonicznej. Pamiętam tę sytuację, bo to ja załatwiałem zezwolenie na tę wycinkę – akurat się wtedy przeprowadziłem tu z Jaworza, pamiętam też widoczne na zdjęciu krzewy, obrastające ten jawor, wtedy nie było ani możliwości technicznych innego poprowadzenia linii telefonicznej, ani stosownego przycinania korony drzewa. A drzewo jakie widzimy stojące dotąd u wylotu Agawy, to lipa – nie jawor!” Rzec można: „Roma locuta – causa finita!” – gdyby nie szczęśliwy zbieg okoliczności, pewnie nie znalazłbym punktu, z którego przed laty zrobiłem czarno-białe zdjęcie – okazuje się bezpowrotnie utraconego krajobrazu lat naszej młodości… I spójrz na zdjęcie współczesne: linia telefoniczna nadal przebiega nad tym wyasfaltowanym łukiem drogi – w miejscu w którym przed półwieczem rósł pomnikowy jawor!

Motto: „Habent sua fata … imaginis“ Wydawałoby się, że temat wpisu został wyczerpany – a jednak nie! Wieczorny telefon, znajomy mi – tym razem wyraźnie rozbawiony głos: „Dopiero z Twojego ostatniego wpisu dowiedziałem się, że to Ty byłeś tym fotografem, którego ominąłem przejeżdżając onegdaj ulicą Zapora, a nawet uwieczniłeś mój samochód na zdjęciu!” Ha – tak to już jest: „Człowiek strzela – Pan Bóg kule nosi!” – skąd mógłbym pomyśleć, że przy tak rzadkich ostatnio pobytach w Wapienicy, będę miał szczęście uwiecznienia przejeżdżającego akurat tamtędy „admina” naszej Beskidii? Pytam: „A czy zgadzasz się z przedstawioną tezą co do lokalizacji punktu zrobienia zdjęcia archiwalnego z 1964 roku?” Odpowiedź: „Nie bardzo, mnie się wydaje, że jest to łuk obecnej ulicy Jaworzańskiej, a zdjęcie wykonałeś gdzieś z okolicy obecnej ulicy Leśników!” I po chwili: „Wskazuje na to między innymi słabo dostrzegalny ostrzegawczy znak drogowy nad głową Twojej Żony: Uwaga – łuk w prawo!, właśnie sprawdziłem to pod lupą” Kurcze – taka wpadka, tam akurat nie zrobiłem zdjęcia porównawczego, wydawało mi się, że widziana stamtąd Palenica jest za mała, no i dokąd byśmy tam szli z małym Tomciem tuż przed zmrokiem? Nie mówiąc już o autorytatywnej przecież opinii miejscowego Świadka Historii! Zbyt poważna to sprawa, aby ją pozostawić bez echa, nazajutrz jedziemy tam z Alicją dla uzupełnienia faktografii. I faktycznie: na ulicy Jaworzańskiej, tuż za wylotem ul. Leśników, za wjazdem na parking Stadionu KS „Sprint” znak drogowy: „Uwaga – łuk w prawo!” – tyle że ulica w tym miejscu prościutka, brak widocznego na zdjęciu archiwalnym łuku w lewo – jakby dla ominięcia owego pomnikowego jawora – nie mówiąc już o jego braku! No i tuż za łukiem ulicy Jaworzańskiej, po jej południowej stronie stoi ładnie odnowiony, piętrowy dom z wybitnym dachem mansardowym Nr 117, którego uprzejma Właścicielka informuje nas, że jest on … przedwojenny, ponadto lustrując zdjęcie archiwalne zauważa, że przez widoczne z prawej strony pole – na którym obecnie musiałby być Stadion, przepływać by też musiał, jak przed laty, niewidoczny na tym zdjęciu potoczek, nie mówiąc już o braku na nim jej domu i jakichkolwiek innych obiektów budowlanych… Dziękujemy naszej miłej Interlokutorce i po zrobieniu zdjęć dokumentalnych Jaworzańskiej z Leśników i z dalsza jeszcze, pełni rozterki wracamy, do domu. Co prawda zasadnicza teza – bezpowrotnej utraty bukolicznego krajobrazu na rzecz chaotycznej zabudowy podmiejskiej – nie może budzić wątpliwości, martwi jedynie brak precyzji lokalizacyjnej. A może zgłoszą się dalsi świadkowie historii lub posiadacze starej ikonografii i dokładnych map, co pozwoli na ostateczne rozwianie wątpliwości?

Ten lewy łuk ulicy Zapora tuż za „Hotelem Papuga” przypomina co prawda sytuację ze zdjęcia archiwalnego, ale po jego zachodniej stronie stoi kilka starych domów – których nie powinno być, za to widoku Palenicy – który powinien być, mimo wypatrywania Alicji - ani, ani…

Komentarze