Bielsko i Biała w 1856

Zorientowany na południe widok terenów dzisiejszego dwumiasta z prawego brzegu rzeki Białej na obrazie Karola Schwarza z 1856.
Na pierwszym planie widoczne są nadrzeczne pola ówczesnego Przedmieścia Komorowickiego (na mapach z połowy XIX w. tereny te są określane jako ”Teichgrund” lub ”Teufelsgrund”), które obejmowało również budynki widoczne po lewej stronie. Leżąca za nimi podłużna łąka to już część tzw. Łęku, a więc tereny dworskie zlikwidowanego właśnie dominium lipnickiego. Tuż obok za kępą drzew widać kościół Marcina Lutra, a w lewo od niego wyrastają w głębi dwie wieże kościoła Opatrzności Bożej. Nie do przeoczenia są tu również rzędy topoli, którymi obsadzona była cesarska szosa pocztowa wspinająca się z tyłu na Kopiec Lipnicki (dzisiejsza ul.Krakowska).
Na bielskim brzegu rzeki zwraca uwagę przede wszystkim peryferyjne położenie zabudowań otwartej rok wcześniej stacji kolejowej (tzw. stary dworzec działający do 1890). Za nimi na wzgórzu rysuje się sylwetka kościoła Zbawiciela na Bielskim Syjonie z wieżą ukończoną w 1852. Patrząc dalej w kierunku środka obrazu widzimy katedrę św. Mikołaja z prowizorycznym spłaszczonym zadaszeniem, które zainstalowano po kolejnym pożarze miasta w 1836. Od lewej z katedrą sąsiaduje Zamek Sułkowskich i leżące poniżej zabudowania Dolnego Przedmieścia. Dym unoszący się z dość nielicznych tu jeszcze fabrycznych kominów (duża część fabryk powstawała w tym czasie na Blichu, którego na tym ujęciu nie widać) jest tylko skromną zapowiedzią gwałtownych zmian, jakie miały nastąpić w tym sielskim krajobrazie już niedługo potem.