Jesteś w > Podróż w czasie > Niech się święci Dzień Pierwszego Maja!; status quo ante i post ante
Niech się święci Dzień Pierwszego Maja!; status quo ante i post anteRodzaj: Zdjęcie, Autor: KLK, Dodano: 2016-04-20 15:19:00 Rok zrobienia zdjęcia: 1919 Kategoria: Panorama miasta, Place, Zdarzenia, Pamiętający jeszcze huczne obchody pierwszomajowe lat PRL-u, mogliby przypuszczć, że rodowód Święta Robotniczego 1. Maja jest komunistyczny! Byliby jednak w głębokim błędzie: jest to święto czysto robociarskie, wymuszone w Bielsku (a właściwie Bielitz!) jednodniowym strajkiem w 1890 roku, a więc wiele lat przed Rewolucją Październikową 1917 roku i powstaniem tej „miłującej pokój” Wielkiej Ojczyzny Proletariatu! W późniejszych latach świętowano u nas już manifestacyjnie, czego dowodem ta unikatowa widokówka sygnowana „Bielitz 1 Mai 1919”, której reprodukcję kupiłem niedawno u znanego nam już bukinisty na bielskim Targowisku Miejskim. No dobrze, ale w którym punkcie naszego miasta, my właściwie na tym zdjęciu, wykonanym jakby z lotu ptaka – a więc zapewne z wysokości okna II. piętra, jesteśmy? Znawcy historii nowszej Bielska zapewne zaraz odpowiedzą, że musi to być w pobliżu tradycyjnego miejsca wszystkich demonstracji robotniczych – czyli Placu Blichowego, ówczesnego Bleichplatz, jednak darmo szukać go na współczesnym planie miasta! No bo po odsłonięciu w 1928 roku pierwszego i dotąd jedynego w Polsce pomnika I. Prezydenta RP, Prof. Gabriela Narutowicza, skrytobójczo zamordowanego przez nacjonalistę zaledwie w tydzień po nominacji, przemianowano plac na którym stanął pomnik na Plac Narutowicza – nazwa nie do przyjęcia dla komuchów, to i po wojnie „poprawili” jego nazwę na Obrońców Pokoju, aby wreszcie – po odzyskaniu wolności, nowi włodarze Miasta zamiast przywrócić starą nazwę, „skorygowali” go na Plac … Mickiewicza (choć Wieszcz nasz od „zawsze” posiada już swoją ulicę w B-B…). Co do obiektów na zdjęciu: o tym, że istotnie znajdujemy się przy ulicy Blichowej z Placem Blichowem na pierwszym planie po prawej, świadczy jeden jedyny widoczny i zachowany do dziś dnia (wraz z bliźniaczym!) budynek: fabrykancka willa Mänhardtów w głębi − jeszcze z tarasem na kolumnach! Parterowy domek za nim stał na rogu Blichowej i Rejtana, a duża piętrowa kamienica przed willą była domem mieszkalnym służby i dozorców Mänhardtów – właścicieli wielkiej Fabryki Grępli pomiędzy Rejtana i Górską (obecnie Michałowicza); po wojnie zaś pomieszkiwała w niej bielska znakomitość – bilicjanista i dyrektor Muzeum Miejskiego Dr Jerzy Polak! Zaś parterowy dom jeszcze bliżej, z trójkątnym szczytem, mieścił do 1973 roku – kiedy wyburzono wszystkie domy po zachodniej stronie widocznego odcinka tej ulicy aż po Plac Żwirki (poza obiema willami!), sklep mięsny, w którym za Gomułki udało mi się (cud prawdziwy!) – kupić pół funta (pamięta ktoś jeszcze, ile to jest?) znakomitej kiełbasy szynkowej, wprost spod maszyny do krojenia… Wracając do zdjęcia: prosiłbym jeszcze Łaskawych Pasjonatów „Beskidii” aby zwrócili uwagę na stroje manifestantów: panowie robotnicy elegancko ubrani i pod kapeluszami, może jedna, dwie czapki: prawdziwa arystokracja robotnicza! A panie? W większości w strojach ludowych, bo prządki, robotnice i nawet nieliczne tkaczki – dojeżdżały i nieraz dochodziły do roboty z okolicznych wsi… A teraz ważne pytanie: a co z tramwajem? Na zdjęciu nie widać szyn, ani trakcji, a przecież w tym czasie tramwaj kursował od Teatru ulicą Pastornak (dziś 1. Maja) i przez … Plac Blichowy, a dopiero dalej znaną wszystkim trasą obok Centrali do Cygańskiego Lasu. Musiał zatem jechać tak, że tu nie widać jego trakcji – czyli chyba na skos przez Plac i pod oknem z którego to zdjęcie? P o m y s ł y! To samo miejsce w innym czasie.Rodzaj: Zdjęcie Użytkownik: KLK Dodano: 2016-04-20 Rok wydania pocztówki (zrobienia zdjęcia): 2016 Nie udało mi się niestety wykonać współczesnej repliki zdjęcia archiwalnego z miejsca, w którym je w 1919 roku najprawdopodobniej zrobiono: lokator mieszkania na II. piętrze budynku Plac Mickiewicza Nr 10 (nie mylić z ulicą Mickiewicza Nr 10!) nie wyraził na to zgody: „żona akurat myje okna!”. Musiałem się więc pogodzić ze zrobieniem zdjęcia z niższego piętra, którego uprzejmy lokator nawet otworzył dla mnie tego przejmująco zimnego, kwietniowego dnia okno! Niestety – wysoki, gęsty świerk – ozdoba przeddomowego ogródka ze strony prawej oraz występ piętrowej dobudówki mieszkalnej z lewej, ograniczają widok do fragmentu środkowego zdjęcia archiwalnego – bez tego jedynego punktu orientacyjnego, jakim są wille Mänhardtów i wylot ulicy Rejtana w głębi ulicy Partyzantów! W ujęciu z okna wyższego piętra szybciej byłyby one widoczne – może więc któryś z P.T Pasjonatów spróbuje natrafić na szczęśliwszy moment u jego właściciela? Rodzaj: Zdjęcie Użytkownik: KLK Dodano: 2016-04-20 Rok wydania pocztówki (zrobienia zdjęcia): 2016 Tak więc – aby przynajmniej upewnić się co do ogólnego układu i położenia willi Mänhardtów, powtórzyłem powyższe zdjęcie z poziomu Placu Mickiewicza sprzed domu Nr 10, zachowując w przybliżeniu azymut zdjęcia archiwalnego; w elewacji usytuowane ono jest oczywiście znacznie wyżej. Nikogo nie zaskoczy ruch samochodowy i zmiany w aranżacji otoczenia Placu: w miejsce wąziutkiego, niezwykle tu siermiężnego odcinka Blichowej jeszcze przed Domem Polskim, mamy szeroką dwupasmową Partyzantów z wydzielonym pasmem skrętu na prawo w 1. Maja i dalej przez nowy most do Białej. Z lewej strony za Stacją Paliwową STATOIL widać wysoki stary dom narożny Młyńska – Michałowicza, a pośrodku zdjęcia odsłonił się wielki budynek pofabryczny Grępielni Mänhardtów – powojenne „Obicia Zgrzeblne”, późniejszy „Eltech”, teraz ładnie odnowiony „Bogmar”. O tym, że wille Mänhardtów utraciły swe urokliwe, podparte kolumnami piętrowe tarasy aby zrobić miejsce dla śródmiejskiej „dwupasmówki” północ-południe, już pisałem, wydaje się jednak, że kosztem niewielkiego przesuniecia osi trasy ku wschodowi, udałoby się je, przy dobrej woli projektanta, uratować – sytuując pod nimi chodnik dla pieszych… Ale wtedy, za Gierka, bardzo się śpieszono z przebudową infrastruktury komunikacyjnej B-B: włodarze Miasta zapewne zdawali sobie sprawę, że zachodnie źródła środków inwestycyjnych lada chwila mogą wyschnąć. Co jeszcze zaskakuje na tym zdjęciu współczesnym, w porównaniu z archiwalnym? Zupełny brak pieszych, w przeciwieństwie do tłumu manifestantów w 1919 roku – u zarania II. Rzeczypospolitej! Nie zdziwiłbym się jednak zbytnio, gdyby ulica ta ponownie wypełniła się tłumem demonstrantów, dyskryminowanych umowami śmieciowymi i największym w europejskich krajach OECD rozwarstwieniem społecznym, co skłania młodych, zdolnych i przedsiębiorczych do emigracji zarobkowej na Zachód… Rodzaj: Zdjęcie Użytkownik: Tygiel Dodano: 2016-04-21 Rok wydania pocztówki (zrobienia zdjęcia): 1929 Zdjęcie niemal w tym samym miejscu równo 10 lat później, tuż przed wielkim kryzysem. Wille Mänhardtów doskonale widoczne. Co ciekawe pochód maszeruje na północ do centrum, czyli odwrotnie niż w 1919 r. I widać tory tramwajowe. Zdjęcie pochodzi z monografii miasta "Bielsko-Biała. Zarys rozwoju miasta i powiatu." z 1971 r. Dodaj swój komentarz : |
Kategorie Bielsko-Biała ArchitekturaBielski SyjonFabryki i FirmyGóry w mieścieHoteleInneKlimczokKomunikacjaKoszaryKościołyLitografieLotnictwoMilitariaMostyNad wodąOsiedlaPanorama miastaPlacePoczta GłównaPomniki i rzeźbyPortrety mieszkańcówRatuszRynekSportStefanka - Kozia GóraSynagogiSzkołySzyndzielniaTeatr MiejskiUlicówkaWolny czasWspomnienie PRL-uWysadzony tunelWysoki TrotuarWzgórzeZamek SułkowskichZdarzeniaZ archiwum XBielsko-Biała dzielnica: AleksandrowiceCygański Las i okoliceHałcnówKamienicaKomorowiceLeszczynyLipnikMikuszowice Kr.Stare BielskoStraconkaWapienicaAndrychówBystraCieszynCzaniecCzechowice - DziedziceGrodziecIłownicaInna miejscowośćIstebnaJasienicaJaworzeKętyKobierniceKozyLigotaŁodygowiceMazańcowiceMiędzybrodzieMiędzyrzeczeOświęcimPisarzowicePorąbkaRudzicaSchroniska GórskieSkoczówSzczyrkUjsołyUstrońWilamowiceWilkowice KościółMagurkaUzdrowiskoWisłaZawojaZwardońŻywiecPowiadom mnie o nowościach: Statystyka
|